Liệu Pháp Ánh Sáng (PUVA/UVB): Giải Pháp Điều Trị Bạch Biến Hiệu Quả

Bạch biến (vitiligo) là một bệnh da liễu mạn tính gây mất sắc tố da, ảnh hưởng đến ngoại hình và tâm lý của nhiều người. Trong số các phương pháp điều trị, liệu pháp ánh sáng bạch biến, bao gồm PUVA, UVB dải hẹp, và laser excimer, được xem là giải pháp hiệu quả để kích thích tái tạo sắc tố. Bài viết này tại thuocchuyenkhoa.com sẽ giải thích chi tiết về liệu pháp ánh sáng, quy trình thực hiện, hiệu quả, chi phí tại Việt Nam, cùng các lưu ý để bảo vệ da trong quá trình điều trị. Hãy cùng khám phá để tìm hiểu cách kiểm soát bạch biến hiệu quả!

1. Liệu Pháp Ánh Sáng Là Gì?

Liệu pháp ánh sáng bạch biến là phương pháp sử dụng tia cực tím (UV) để kích thích tế bào sắc tố (melanocytes) sản xuất melanin, giúp cải thiện màu sắc của các mảng da trắng. Phương pháp này thường được kết hợp với thuốc tăng cảm ánh sáng (như psoralen) để tăng hiệu quả. Liệu pháp ánh sáng phù hợp cho:

• Bạch biến khu trú hoặc toàn thân ở giai đoạn ổn định.

• Bệnh nhân không đáp ứng tốt với thuốc bôi hoặc muốn kết hợp nhiều phương pháp.

• Các vùng da khó điều trị như mặt, cổ, hoặc tay.

Liệu pháp ánh sáng được thực hiện tại các cơ sở y tế chuyên khoa da liễu, dưới sự giám sát của bác sĩ. Để hiểu rõ hơn về bạch biến, đọc bài: Bạch Biến Là Gì? Nguyên Nhân và Những Điều Cần Biết.

Dưới đây là ba loại liệu pháp ánh sáng phổ biến nhất để điều trị bạch biến.

2. Các Loại Liệu Pháp Ánh Sáng Điều Trị Bạch Biến

2.1. PUVA (Psoralen + UVA)

• Giới thiệu: PUVA (Photochemotherapy) là liệu pháp kết hợp sử dụng thuốc psoralen (uống hoặc bôi) và chiếu tia UVA (tia cực tím A). Psoralen làm da nhạy cảm hơn với ánh sáng, tăng khả năng hấp thụ tia UV để kích thích sản xuất melanin.

• Quy trình thực hiện:

  • Bệnh nhân uống psoralen (hoặc bôi kem psoralen) 1-2 giờ trước khi chiếu tia.

  • Chiếu tia UVA trong buồng chiếu chuyên dụng hoặc đèn cầm tay, thường 2-3 lần/tuần.

  • Một liệu trình kéo dài 3-6 tháng, tùy tình trạng bệnh.

• Hiệu quả: PUVA hiệu quả ở 50-70% bệnh nhân, đặc biệt ở vùng mặt, cổ, và thân. Kết quả rõ rệt sau 20-40 buổi chiếu.

• Tác dụng phụ: Đỏ da, bỏng da, khô da, hoặc tăng nguy cơ ung thư da nếu sử dụng lâu dài. Psoralen uống có thể gây buồn nôn, tăng men gan.

• Chi phí tại Việt Nam: Khoảng 200.000-500.000 VNĐ/buổi (tùy bệnh viện), chưa kể chi phí thuốc.

2.2. UVB Dải Hẹp (Narrowband UVB)

• Giới thiệu: UVB dải hẹp (NB-UVB, 311 nm) là liệu pháp sử dụng tia UVB với bước sóng cụ thể, an toàn hơn PUVA và không cần dùng psoralen. Đây là phương pháp được ưa chuộng nhất hiện nay.

• Quy trình thực hiện:

  • Bệnh nhân đứng trong buồng chiếu UVB hoặc dùng đèn cầm tay chiếu vùng da bị ảnh hưởng.

  • Thực hiện 2-3 lần/tuần, mỗi buổi 1-5 phút tùy liều lượng.

  • Liệu trình kéo dài 6-12 tháng để đạt kết quả tối ưu.

• Hiệu quả: Hiệu quả tương đương hoặc cao hơn PUVA, với 60-80% bệnh nhân cải thiện sắc tố sau 50-100 buổi. Phù hợp cho cả trẻ em và người lớn.

• Tác dụng phụ: Đỏ da nhẹ, khô da, hoặc ngứa tạm thời. Nguy cơ ung thư da thấp hơn PUVA.

• Chi phí tại Việt Nam: Khoảng 150.000-400.000 VNĐ/buổi, tùy cơ sở y tế.

2.3. Laser Excimer (308 nm)

• Giới thiệu: Laser excimer sử dụng tia UVB tập trung (308 nm) để điều trị các vùng da bạch biến nhỏ, như mặt, tay, hoặc cổ. Đây là phương pháp tiên tiến, mang lại kết quả nhanh nhưng chi phí cao.

• Quy trình thực hiện:

  • Sử dụng thiết bị laser cầm tay chiếu trực tiếp lên vùng da bị ảnh hưởng.

  • Thực hiện 1-2 lần/tuần, mỗi buổi 5-10 phút.

  • Liệu trình ngắn hơn (3-6 tháng) so với PUVA hoặc UVB dải hẹp.

• Hiệu quả: Hiệu quả cao ở vùng da nhỏ, với 70-90% bệnh nhân thấy cải thiện sau 20-30 buổi. Ít ảnh hưởng đến da lành xung quanh.

• Tác dụng phụ: Đỏ da, bỏng nhẹ, hoặc tăng sắc tố tạm thời. An toàn hơn PUVA và UVB dải hẹp.

• Chi phí tại Việt Nam: Khoảng 500.000-1.000.000 VNĐ/buổi, tùy bệnh viện.

3. Quy Trình Thực Hiện Liệu Pháp Ánh Sáng

Liệu pháp ánh sáng được thực hiện tại bệnh viện hoặc phòng khám da liễu uy tín, với quy trình chuẩn như sau:

1. Thăm khám ban đầu:

   • Bác sĩ da liễu đánh giá mức độ bạch biến, loại da, và tiền sử bệnh để chọn phương pháp phù hợp (PUVA, UVB, hoặc laser).

   • Xét nghiệm máu hoặc sinh thiết da (nếu cần) để loại trừ bệnh tự miễn liên quan.

2. Chuẩn bị trước điều trị:

   • Với PUVA, bệnh nhân uống hoặc bôi psoralen trước 1-2 giờ.

   • Đeo kính bảo vệ mắt và che các vùng da nhạy cảm (môi, vùng sinh dục).

3. Thực hiện chiếu tia:

   • Bệnh nhân đứng trong buồng chiếu hoặc được chiếu bằng thiết bị cầm tay.

   • Thời gian chiếu tăng dần từ vài giây đến vài phút, tùy theo phản ứng da.

4. Theo dõi và điều chỉnh:

   • Bác sĩ kiểm tra da sau mỗi buổi để điều chỉnh liều lượng tia UV.

   • Bệnh nhân được hướng dẫn chăm sóc da tại nhà để giảm tác dụng phụ.

5. Kết thúc liệu trình:

   • Sau 3-12 tháng, bác sĩ đánh giá hiệu quả và quyết định tiếp tục, duy trì, hoặc chuyển sang phương pháp khác (như thuốc bôi hoặc phẫu thuật).

Để tìm hiểu thêm về thuốc bôi, đọc: Top 5 Loại Thuốc Bôi Trị Bạch Biến Hiệu Quả Nhất.

4. Hiệu Quả và Những Yếu Tố Ảnh Hưởng

Liệu pháp ánh sáng mang lại hiệu quả cao trong điều trị bạch biến, nhưng kết quả phụ thuộc vào:

• Vị trí bạch biến: Vùng mặt, cổ, và thân đáp ứng tốt hơn tay, chân, hoặc đầu ngón.

• Thời gian mắc bệnh: Bạch biến mới xuất hiện (<1 năm) thường đáp ứng tốt hơn bệnh lâu năm.

• Loại da: Da sáng (loại I-II) có thể cần liều thấp hơn da tối (loại III-IV).

• Kiên trì điều trị: Cần ít nhất 20-50 buổi để thấy kết quả rõ rệt.

Theo các nghiên cứu, khoảng 50-80% bệnh nhân thấy cải thiện sắc tố sau 6-12 tháng điều trị. Tuy nhiên, liệu pháp ánh sáng không chữa khỏi hoàn toàn bạch biến, và một số trường hợp có thể tái phát.

5. Tác Dụng Phụ và Cách Bảo Vệ Da

Mặc dù liệu pháp ánh sáng an toàn khi thực hiện đúng, vẫn có một số tác dụng phụ cần lưu ý:

• Tác dụng phụ phổ biến: Đỏ da, khô da, ngứa, hoặc cảm giác nóng rát. Những triệu chứng này thường biến mất sau vài giờ.

• Tác dụng phụ nghiêm trọng (hiếm gặp): Bỏng da, tăng sắc tố, hoặc nguy cơ ung thư da nếu tiếp xúc tia UV quá mức.

• Đặc biệt với PUVA: Psoralen có thể gây buồn nôn, đau đầu, hoặc tăng men gan (nếu uống).

Cách bảo vệ da trong quá trình điều trị

• Sử dụng kem chống nắng: Thoa kem SPF 50+ trước và sau mỗi buổi chiếu để bảo vệ da khỏi tia UV.

• Dưỡng ẩm da: Sử dụng kem dưỡng ẩm (như Cetaphil, Eucerin) để giảm khô da.

• Tránh ánh nắng trực tiếp: Đội mũ, mặc áo dài tay, và đeo kính râm khi ra ngoài.

• Theo dõi da: Báo ngay cho bác sĩ nếu da bị đỏ kéo dài, phồng rộp, hoặc đau.

Để biết thêm mẹo chăm sóc, đọc: 7 Mẹo Chăm Sóc Da Tại Nhà Cho Người Bệnh Bạch Biến.

6. Chi Phí Liệu Pháp Ánh Sáng Tại Việt Nam

Chi phí liệu pháp ánh sáng phụ thuộc vào loại phương pháp, số buổi điều trị, và cơ sở y tế. Dưới đây là mức giá tham khảo tại Việt Nam (năm 2025):

• PUVA: 200.000-500.000 VNĐ/buổi, tổng chi phí 10-20 triệu VNĐ cho một liệu trình 50 buổi.

• UVB dải hẹp: 150.000-400.000 VNĐ/buổi, tổng chi phí 7-15 triệu VNĐ cho 50 buổi.

• Laser excimer: 500.000-1.000.000 VNĐ/buổi, tổng chi phí 10-25 triệu VNĐ cho 20-30 buổi.

Một số bệnh viện công (như Bệnh viện Da liễu Trung ương) có chi phí thấp hơn so với phòng khám tư nhân. Bạn nên liên hệ trước để được tư vấn chi tiết.

7. Bệnh Viện Uy Tín Cung Cấp Liệu Pháp Ánh Sáng Tại Việt Nam

Dưới đây là danh sách các bệnh viện uy tín tại Việt Nam cung cấp liệu pháp ánh sáng cho bạch biến:

• Bệnh viện Da liễu Trung ương:

  • Địa chỉ: 15A Phương Mai, Đống Đa, Hà Nội.

  • Điện thoại: 024.32222944.

  • Dịch vụ: PUVA, UVB dải hẹp, laser excimer với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao.

• Bệnh viện Bạch Mai:

  • Địa chỉ: Khoa Da liễu, 78 Giải Phóng, Hà Nội.

  • Điện thoại: 024.38697711.

  • Dịch vụ: UVB dải hẹp và PUVA, phù hợp cho bệnh nhân bạch biến khu trú.

• Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC:

  • Địa chỉ: Nhiều cơ sở tại Hà Nội và TP.HCM.

  • Điện thoại: 1900565656.

  • Dịch vụ: UVB dải hẹp và tư vấn điều trị bạch biến toàn diện.

Hãy đặt lịch khám để được bác sĩ tư vấn phương pháp phù hợp nhất với tình trạng của bạn.

8. Khi Nào Nên Chọn Liệu Pháp Ánh Sáng?

Liệu pháp ánh sáng phù hợp trong các trường hợp sau:

• Bạch biến khu trú hoặc toàn thân ở giai đoạn ổn định (không lan rộng trong 1-2 năm).

• Bệnh nhân không đáp ứng với thuốc bôi (như ruxolitinib, corticosteroid).

• Các vùng da khó điều trị (mặt, tay) cần cải thiện nhanh.

Tuy nhiên, liệu pháp ánh sáng không phù hợp với:

• Bệnh nhân có da quá nhạy cảm với ánh sáng (như lupus ban đỏ).

• Phụ nữ mang thai hoặc trẻ dưới 12 tuổi (trừ UVB dải hẹp).

• Người không thể tuân thủ lịch trình điều trị dài hạn.

Nếu liệu pháp ánh sáng không hiệu quả, bạn có thể xem xét phẫu thuật. Xem thêm: Ghép Da và Phẫu Thuật: Lựa Chọn Điều Trị Bạch Biến Nâng Cao.

9. Kết Luận: Liệu Pháp Ánh Sáng – Hy Vọng Cho Người Bệnh Bạch Biến

Liệu pháp ánh sáng bạch biến, bao gồm PUVA, UVB dải hẹp, và laser excimer, là giải pháp hiệu quả để cải thiện sắc tố da và kiểm soát bạch biến. Dù mang lại kết quả khả quan, phương pháp này đòi hỏi kiên trì, tuân thủ hướng dẫn bác sĩ, và chăm sóc da cẩn thận. Tại thuocchuyenkhoa.com, chúng tôi cung cấp các sản phẩm hỗ trợ như kem chống nắng và dưỡng ẩm để đồng hành cùng bạn trong quá trình điều trị. Hãy khám phá danh mục sản phẩm hoặc liên hệ để được tư vấn!

Hành động ngay hôm nay: Đặt lịch khám tại Bệnh viện Da liễu Trung ương hoặc để lại câu hỏi ở phần bình luận. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn!

Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp điều trị nào.

Tác giả: Dược sĩ Triệu Trọng Nghĩa (Cập nhật nội dung ngày 22/4/2025)